چرا از فیلم‌های ترسناک لذت می‌بریم؟

با نزدیک شدن به هالووین 2021 و در حالی که همه‌گیری به خودی خود به اندازه کافی ترسناک بوده، جالب است که به این فکر کنیم چرا بسیاری از ما عاشق تماشای فیلم‌هایی هستیم که ما را می‌ترساند. واقعاً عجیب است که مردم به تماشای مجموعه‌هایی مثل بازی مرکب جذب می‌شوند، جایی که بین طرفداران کینگ کنگ و گودزیلا در حال نبرد هستند، یا استراتژی‌های فرار برای شخصیت‌های کشتار اره برقی تگزاس را توسعه می‌دهند.

ترس‌های ماندگار

به یاد بیاورید صحنه‌هایی از جن‌گیر که در آن ریگان سرش را بدون حرکت دادن بدنش کاملاً می‌چرخاند. در حالی که هزاران تصویر از فیلم‌ها و زندگی روزمره به راحتی فراموش می‌شوند، این صحنه‌ها در ذهن ما باقی می‌مانند. آیا منطقی‌تر نیست که مردم از موقعیت‌هایی که باعث ترس می‌شود دور شوند تا اینکه به سمت آن‌ها کشیده شوند؟

کارل یونگ و فیلم‌های ترسناک

فیلم‌های ترسناک ممکن است از آنچه کارل یونگ به آن “کهن‌الگو” می‌گوید، استفاده کنند؛ موضوعاتی جهانی و بین‌فرهنگی که به شکل‌گیری شخصیت فرد و ایجاد الگوهای رفتاری کمک می‌کند. یکی از کهن‌الگوهای مهم، سایه است. این مفهوم می‌تواند در درک اینکه چرا ما هم به فیلم‌های ترسناک جذب می‌شویم و هم می‌ترسیم، بسیار مهم باشد.

یونگ سایه را به عنوان نمایانگر ایده‌های ناشناخته، سرکوب‌شده و هرج و مرج می‌دید. به طور کلی، سایه شامل ویژگی‌های غیرقابل قبول برای جامعه و گاهی توهین‌آمیز به اخلاق ما بود. او معتقد بود که بیان فرهنگی سایه ممکن است در رویاها و پیشگویی‌ها به شکل شیاطین، اژدها یا مارها ظاهر شود. جالب اینکه یونگ در کتاب کلاسیکش در سال 1964، مرد و نمادهای او، از تصویری از گودزیلا به عنوان نماینده سایه استفاده کرده است. او همچنین اشاره کرد که این نیروی مخرب سایه می‌تواند جنبه سازنده‌ای نیز داشته باشد؛ به این معنی که گاهی برای ایجاد دوباره چیزها، باید آن‌ها را نابود کرد.

زیگموند فروید و تحلیل فیلم‌های ترسناک

فیلم‌های ترسناک عمدتاً بر ایجاد احساس شوک، وحشت و انزجار تمرکز دارند. از دیدگاه روانشناختی، می‌توان گفت که این احساسات ممکن است به نظریه “کاتارسیس” زیگموند فروید برگردد. او معتقد بود که رهایی از احساسات قوی یا سرکوب‌شده می‌تواند درمانی باشد. بنابراین، تماشای یک فیلم ترسناک می‌تواند یک تجربه کاتارتیک باشد، به ویژه چون فرد به طور داوطلبانه اجازه می‌دهد که وحشت ایجاد شود و می‌داند که در یک محیط امن قرار دارد (مثل سینما یا خانه).

ارتباط ویژگی‌های شخصیتی

مارتین (2019) در بررسی 96 مطالعه به این نتیجه رسید که افزایش لذت و میل به تماشای فیلم‌های ترسناک با ترس کمتر و همدلی کمتر ارتباط دارد. همچنین، مردان به طور کلی بیشتر از زنان از این فیلم‌ها لذت می‌برند، در حالی که زنان معمولاً همدل‌تر و مستعد اضطراب و انزجار هستند. جالب است که کودکان کوچکتر بیشتر از شخصیت‌های افسانه‌ای مثل شیاطین و ارواح می‌ترسند، در حالی که ترس کودکان بزرگتر بیشتر واقع‌گرایانه است، مانند جنایتکاران و قاتلان زنجیره‌ای.

چه چیزی فیلم‌های ترسناک را ترسناک می‌کند؟

یکی از بهترین روش‌ها برای ایجاد ترس، استفاده از صدای بلند بعد از سکوت طولانی است. به عنوان مثال، صحنه قتل زیر دوش در فیلم سایکو به طور ناگهانی با موسیقی ترسناک همراه می‌شود، جایی که بینندگان قبل از اینکه قهرمان به شدت با ضربات چاقو کشته شود، به آرامش می‌رسند.

روش دیگر برای ایجاد وحشت شامل استفاده از موقعیت‌ها و اشیایی است که به طور طبیعی ما را می‌ترساند. این نوع ترس اساس تطبیقی تکاملی دارد. به عنوان مثال، تشخیص موجودات سمی و خطرناک مانند مارها و عنکبوت‌ها به ما کمک می‌کند تا از خطرات اجتناب کنیم.

فیلم‌های ترسناک و همه‌گیری

تحقیقات نشان می‌دهد افرادی که فیلم‌های ترسناک را دوست دارند، اضطراب و ترس کمتری نسبت به ویروس کرونا احساس می‌کنند. این افراد ممکن است از طریق تجربه احساسات منفی در طول فیلم‌ها، بهتر بتوانند با شرایط واقعی کنار بیایند. این یافته‌ها به نظریه فروید اشاره دارد که می‌گوید مواجهه مکرر با ترس می‌تواند احساس تسلط بر شرایط سخت را ایجاد کند.

نتیجه‌گیری

فیلم‌های ترسناک، صرف نظر از ارزش سرگرمی‌شان، می‌توانند به ما کمک کنند تا یاد بگیریم چگونه از خطرات فرار کنیم و احساسات و عواطف خود را در مواجهه با شرایط دشوار تنظیم کنیم. اما این نوع فیلم‌ها ممکن است برای کسانی که از نظر عاطفی کمتر پایدار هستند، اضطراب و ناراحتی بیشتری به همراه داشته باشد. به طور کلی، این فرآیند یادگیری به عنوان حساسیت شناخته می‌شود و می‌تواند برای افرادی که از نظر عاطفی پایدارتر هستند، مفید باشد. در نهایت، جذابیت فیلم‌های ترسناک یک راز پیچیده است که هنوز هم نیاز به رمزگشایی دارد.