استرس چیست ؟
استرس احساس تنش عاطفی یا جسمی است.استرس را میتوان اینگونه تعریف کرد: احساس تنش درونی که توسط یک عامل فشار بیرونی یا درونی ایجاد می شود. اگر شخصی که دچار استرس است، گامی برای مدیریت استرس خود برندارد، استرس می‌تواند تبدیل به یک بیماری مزمن شود. استرس می‌تواند از خواسته‌های فرد از کار، روابط عاطفی، فشار اقتصادی و یا شرایط دیگری ناشی شود.
اما در واقع هر چیزی که باعث ایجاد چالش یا تهدید برای تندرستی یک نفر باشد، عامل استرس محسوب می‌شود. شخصی که دچار استرس است، ممکن است افزایش فشار خون را تجربه کند.
بدن شما با ترشح هورمون به استرس واکنش نشان می دهد. این هورمون ها سبب افزایش هوشیاری مغز شما می شوند و همچنین موجب تنش عضلات و افزایش نبض می شوند. در کوتاه مدت ، این واکنش ها خوب هستند زیرا می توانند به شما کمک کنند تا شرایط ایجاد کننده استرس را کنترل کنید.
دربسیاری از موارد استرس ها مفید و باعث افزایش کارایی جسم و روان و و درنتیجه باعث هشیارانه تر عمل کردن و دستیابی به پاسخ سوالات یا رسیدن به اهداف می شود. که به این استرس خوشایند یا مثبت می گویند .ولی میزان بالای استرس عواقب متعددی از جمله کاهش کارایی،تنش درونی،غمگینی،اضطراب،افسردگی،اختلالات جسمی-روانی،اختلالات خواب،فراموشی و کاهش مقاومت بدن و ابتلا به عفونتهای مکرر، سردرد و… منجر به استرس ناخوشایند یا منفی می شود.
تاثیرات فیزیکی استرس چیست؟
استرس برخی از وظایف نرمال بدن، مانند فعالیت‌‌های سیستم گوارشی و ایمنی را کاهش می‌دهد. به این ترتیب، می‌تواند منابع خود را بر روی تنفس، جریان خون، هوشیاری و آماده‌سازی ماهیچه‌ها برای استفاده ناگهانی متمرکز کند. در هنگام واکنش به استرس، فعالیت بدن به شکل زیر تغییر می‌کند:
نبض و فشار خون افزایش می‌یابد.
سرعت تنفس بالاتر می‌رود.
میزان فعالیت سیستم گوارشی کاهش می‌یابد.
ماهیچه‌ها سفت و محکم‌تر می‌شوند.
به علت افزایش هوشیاری، خواب‌الودگی کاهش می‌یابد.
دو نوع اصلی استرس وجود دارد :
استرس مزمن
این استرس است که برای مدت زمان طولانی تری ادامه دارد. در صورت داشتن مشکلات مالی ، ازدواج ناموفق یا مشکل در کار ممکن است دچار استرس مزمن شوید. هر نوع استرسی که هفته ها یا ماه ها ادامه داشته باشد ، استرس مزمن است. شما می توانید آنقدر به استرس مزمن عادت کنید که متوجه نشوید این یک مشکل است.
استرس حاد
این استرس کوتاه مدت است که به سرعت از بین می رود. وقتی روی ترمز می کوبید ، با شریک زندگی خود دعوا می کنید یا در یک شیب تند اسکی می کنید ، این احساس را دارید. این به شما کمک می کند تا موقعیت های خطرناک را مدیریت کنید. همچنین هنگامی که کار جدید یا هیجان انگیزی انجام می دهید اتفاق می افتد. همه افراد در یک زمان استرس حاد دارند.
عوامل ایجاد استرس چیست؟
هیچ دلیل مشخصی وجود ندارد که چرا یک فرد ممکن است در مواجهه با یک عامل استرس‌زا احساس استرس کم‌تری نسبت به دیگری داشته باشد. شرایط سلامت روانی، مانند افسردگی، یا ایجاد حس ناامیدی، بی‌عدالتی و اضطراب می‌تواند باعث شود که برخی افراد راحت‌تر از دیگران احساس استرس کنند. تجربیات قبلی یک شخص نیز ممکن است بر نحوه واکنش فرد به عوامل استرس‌زا تاثیر بگذارد. رویدادهای مهم زندگی که می‌توانند استرس را تحریک کنند عبارتند از:
مسائل شغلی یا بازنشستگی
کمبود زمان یا پول
از دست دادن عزیزان
مشکلات خانوادگی
بیماری
جابجایی خانه
مسائل مربوط به روابط، ازدواج و طلاق
دیگر دلایل مرسوم ایجاد استرس نیز عبارتند از:
سقط‌جنین یا از دست دادن نوزاد
رانندگی در ترافیک سنگین یا ترس از بروز تصادف
ترس از مجرمین یا مشکل داشتن با همسایگان
بارداری و والد شدن
شلوغی، سروصدا و ازدحام بیش از حد و آلودگی
بلاتکلیفی و صبر کردن برای دریافت نتیجه‌ی موضوعی خاص
علائم استرس چیست ؟
استرس می تواند انواع مختلفی از علائم جسمی و عاطفی را ایجاد کند. بعضی اوقات ، ممکن است متوجه نشوید که این علائم ناشی از استرس است.
علائم استرس
- اشکال در تمرکز: نگرانی مداوم در زمینه زندگی باعث می شود که تمرکز بر روی یک مسئله سخت شود. بسیاری از انسان ها از مشکل نداشتن تمرکز و احساس بی قراری و ناآرامی مکرر رنج می برند. چرا که این مشکل زندگی روزمره آنها را تحت تاثیر قرار می‌دهد و می تواند در محیط کاری و آموزشی آن ها را با مشکلات مختلفی مواجه کند.
- اختلالات خواب: استرس و اضطراب اغلب بر میزان و کیفیت خواب تاثیر منفی می گذارند. اختلالات خواب مانند بیدار شدن در نیمه شب، کابوس های شبانه و… از نشانه های استرس و اضطراب هستند
- خستگی: خستگی دلایل بسیاری می تواند داشته باشد. چنانچه خستگی ناشی از وسواس یا نگرانی و ترس باشد می توان آن را نشانه استرس دانست.
نشانه ها ی جسمی
1)دردهای بدنی
2)سردردها
3)گرفتگی عضلات بخصوص در ناحیه گردن و شانه ها
4)حالت تهوع
5)احساس خفگی
6)پرش ناگهانی چشم یا لب
7)احساس لرزش
8)دندان قروچه کردن
9)افزایش ضربان قلب
10)سرگیجه
11)سهال یا یبوست
12)عرق کردن کف دست
13)یخ کردن انگشتان
14) کاهش یا افزایش اشتها
15) کاهش یا افزایش وزن
نشانه های احساسی و هیجانی
تحریک پذیری و پرخاشگری،کناره گیری،ناتوانی در برقراری ارتباط،بدخلقی، گریه کردن ، بدگمانی و غرغر کردن، افسردگی و اضطراب، حساسیت بیش از حد به انتقاد ، احساس ناامیدی، احساس گناه ، ترس غیرمنطقی
نشانه های رفتاری
اشکال در مدیریت زمان ،اشکال در سازماندهی ، پراکنده کاری و هیچ کاری از پیش نبردن ، تغییر در الگوهای خواب و غذا، انجام دادن کارها با عجله ،استفاده از الکل و مواد مخدر و سیگار، غیبت از محل کار، بی قراری و ناخن جویدن، سرزنش کردن دیگران به خاطر مشکلات، انداختن مسؤلیت گردن دیگران ، قطع ارتباط با دوستان
واکنش افراد به استرس چیست؟
اینکه یک فرد چگونه نسبت به شرایط دشوار واکنش نشان دهد، میزان تاثیر استرس را بر سلامت کلی او تعیین می‌کند. برخی از مردم می‌توانند بدون اینکه واکنش استرسی شدیدی نشان دهند، عوامل استرس‌زای متعددی را پشت‌سرهم تجربه کنند اما برخی نیز ممکن است نسبت به یک عامل استرسی، واکنش بسیار شدید و قدرتمندی را نشان دهند.
استرس به طرق گوناگونی بر افراد تاثیر می‌گذارد. فردی که احساس می‌کند منابع کافی برای مقابله با شرایط استرسی را ندارد، احتمالا واکنش قوی‌تری خواهد داشت که می‌تواند باعث مشکلاتی برای سلامتی‌اش شود.
درمان
درمان استرس شامل «خود‌درمانی» و استفاده از دارو و درمان‌هایی است که ممکن است به فرد در آرامش یافتن کمک کنند. قابل ذکر است از دارو تنها زمانی استفاده می‌شود که یک شرایط اساسی باعث استرس می‌شود.
پزشکان معمولا برای مقابله با استرس، دارویی تجویز نمی‌کنند، مگر اینکه بخواهند یک بیماری زمینه‌ای مانند افسردگی یا اختلال اضطراب را درمان کنند. در چنین مواردی، آنها ممکن است داروی ضد‌افسردگی تجویز کنند. اما، این خطر هم وجود دارد که داروی تجویزشده به جای کمک به فرد برای مقابله با بیماری، تنها استرس را پنهان کند.
چگونه استرس خود را کنترل کنیم؟
مردم به شیوه های مختلف در برابر استرس واکنش نشان می دهند. یکی از راه های اصلی مقابله با استرس،تلاشهایی است که معطوف به برطرف کردن مشکل یا مسئله استرس آور یا به حداقل رساندن آنهاست.
اقدامات زیر می‌تواند کمک کند تا احساسات ناشی از استرس را مدیریت کنید و یا از غرق‌شدن در آن جلوگیری کنید:
- خودتان را تشویق کنید
- بطور منظم ورزش کنید (حداقل ۳۰ دقیقه در روز و سه بار در هفته)
- از مصرف الکل ، سیگار و مواد مخدر و کافئین اجتناب کنید: این مواد نه‌تنها به جلوگیری از استرس کمک نمی‌کنند، بلکه می‌توانند آن را تشدید هم بکنند.
- به خودتان جایزه بدهید
- تغذیه: رژیم غذایی متعادل و سالم که حاوی مقادیر مختلف میوه و سبزیجات است می‌تواند به حفظ سیستم ایمنی بدن در زمان استرس کمک کند.
- حس شوخ طبعی خود را حفظ کنید
- به جای جنگیدن با احساسات آنها رابیان کنید
- تنفس و تمدد اعصاب: مدیتیشن، ماساژ و یوگا نیز کارا هستند. استفاده از تکنیک‌های تنفس و تمدد اعصاب میتوان ضربان قلب را کاهش داد و باعث افزایش تمدد اعصاب شد. تنفس عمیق نیز بخش اساسی مدیتیشن ذهن‌آگاهی است.
- خواب کافی داشته باشید
- در چهار چوب توانایی مالی خودتان زندگی کنید
- زمانی را به استراحت اختصاص دهید
- سعی نکنید اتفاقات غیر قابل کنترل را کنترل کنید.بسیار از چیزها درزندگی فراتر از کنترل ماهستند بخصوص رفتار دیگران
اگر شما هم همواره دچار استرس و اضطراب شدید می‌شوید، برای کنترل استرس خود می‌توانید از راهنمایی‌های روانشناس و روانپزشک استفاده کنید.