اختلال دوقطبی
تعریف اختلال دوقطبی
اختلال دوقطبی، که به عنوان بیماری افسردگی شیدایی نیز شناخته میشود، شامل گروهی از اختلالات است که با دورههای شیدایی یا پرانرژی مشخص میشود. این اختلالات معمولاً با تغییرات غیرمعمول در خلق و خو و انرژی همراه هستند که میتوانند فعالیتهای روزمره فرد را مختل کنند. عوارض ناشی از اختلال دوقطبی میتواند شدید باشد و به آسیب به روابط، عملکرد شغلی یا تحصیلی و حتی خطر خودکشی منجر شود.
انواع اختلال دوقطبی
اختلال دوقطبی I
این نوع اختلال به حالتی اشاره دارد که فرد حداقل یک بار در زندگی خود یک دوره کامل مانیک را به مدت حداقل یک هفته تجربه میکند و ممکن است به دورههای افسردگی نیز دچار شود. علائم شیدایی در این حالت ممکن است به قدری شدید باشد که نیاز به بستری شدن در بیمارستان داشته باشد.
اختلال دوقطبی II
این نوع شامل وجود یک دوره هیپومانیا (شیدایی خفیف) در حال حاضر یا گذشته است که حداقل چهار روز به طول میانجامد و همچنین شامل یک دوره افسردگی اساسی در حال حاضر یا گذشته میشود.
اختلال سیکلوتیمیک
این نوع به تغییرات مکرر خلق و خوی افسردگی در بزرگسالان به مدت حداقل دو سال اشاره دارد.
شیوع اختلال دوقطبی
طبق گزارشات موسسه ملی سلامت روان، تقریباً ۴.۴ درصد از بزرگسالان در ایالات متحده در طول زندگی خود با اختلال دوقطبی مواجه میشوند. این اختلال در مردان و زنان به طور یکسان مشاهده میشود و میانگین سن شروع آن ۲۵ سال است. با این حال، ممکن است اختلال دوقطبی در دوران کودکی یا در سنین بالا نیز بروز کند. این اختلالات معمولاً مزمن هستند و نیاز به مدیریت مادامالعمر دارند. بیش از ۹۰ درصد از افرادی که یک دوره شیدایی را تجربه میکنند، به دورههای مکرر شیدایی یا افسردگی دچار میشوند.
ویژگیهای دوره شیدایی
افرادی که در دوره شیدایی قرار دارند، معمولاً به عنوان افرادی بسیار شاد یا “احساس در بالای جهان” توصیف میشوند. با این حال، حالت غالب در این دورهها معمولاً تحریکپذیری است. این افراد ممکن است عزت نفس بالایی داشته باشند، نیاز به خواب را کاهش دهند، پرحرفی و حواسپرتی را تجربه کنند و در فعالیتهایی شرکت کنند که عواقب خطرناکی دارند (مانند قمار و رفتارهای جنسی بیاحتیاط).
ویژگیهای هیپومانیا
هیپومانیا مشابه شیدایی است، اما شدت آن به حدی نیست که عملکرد اجتماعی یا شغلی را به طور عمده مختل کند. افراد در این حالت ممکن است احساس کنند که قادر به انجام هر کاری هستند و به طور معمول نیاز به خواب کمتری دارند. افکار آنها ممکن است سریعتر از آنچه که بتوانند بیان کنند، بچرخد و این میتواند منجر به تغییرات ناگهانی در موضوعات گفتاری شود.
خطرات و عوارض
کودکانی که در معرض خطر اختلال دوقطبی هستند، معمولاً با مشکلات خواب و اضطراب آغاز میکنند. این اختلال ممکن است از حالت خلقی خفیف به افسردگی اساسی در نوجوانی تبدیل شود و در بزرگسالی به شکل کاملتری از اختلال دوقطبی بروز کند.
تشخیص و درمان
تشخیص و درمان اختلال دوقطبی بسیار مهم است، زیرا خطر خودکشی در افراد مبتلا به این اختلال حداقل ۱۵ برابر بیشتر از جمعیت عمومی است. اختلال دوقطبی اغلب نادیده گرفته میشود یا با سایر شرایط اشتباه گرفته میشود، و ممکن است افراد سالها قبل از دریافت درمان مناسب رنج ببرند.
علائم
طبق DSM-5، یک دوره شیدایی با حالتهای بیش از حد خوشحال، گسترده یا تحریکپذیر مشخص میشود که به مدت حداقل یک هفته ادامه دارد و با افزایش غیرطبیعی فعالیت و انرژی همراه است. برای تشخیص این دوره، وجود حداقل سه یا چهار علامت زیر ضروری است:
- عزت نفس یا بزرگی متورم
- کاهش نیاز به خواب
- پرحرفی غیرمعمول
- افکار سریع یا فرار از ایدهها
- حواسپرتی
- افزایش فعالیتهای هدفمند یا بیهدف
- شرکت در فعالیتهایی که ممکن است عواقب دردناکی داشته باشد
علاوه بر این، این دوره باید به اندازهای شدید باشد که باعث اختلال در عملکرد اجتماعی یا شغلی شود یا نیاز به بستری شدن داشته باشد.
علائم افسردگی
یک دوره افسردگی با خلق افسرده یا از دست دادن لذت به مدت حداقل دو هفته مشخص میشود و باید شامل حداقل پنج علامت از موارد زیر باشد:
- خلق غمگین یا خالی
- از دست دادن علاقه به فعالیتها
- تغییر وزن ناخواسته
- بیخوابی یا خواب بیش از حد
- خستگی یا کمبود انرژی
- احساس گناه یا بیارزشی
- مشکل در تمرکز یا بلاتکلیفی
- افکار خودکشی
درمانهای موثر
داروها
داروهای تثبیتکننده خلق، مانند لیتیوم، برای کنترل دورههای شیدایی تجویز میشوند و میتوانند در جلوگیری از عود دورههای شیدایی و افسردگی مؤثر باشند. همچنین، داروهای ضد روانپریشی و ضدافسردگی نیز ممکن است برای مدیریت علائم استفاده شوند.
رواندرمانی
انواع مختلفی از رواندرمانی میتواند به بیماران کمک کند تا ثبات خلقی بیشتری پیدا کنند و بستری شدن کمتری داشته باشند. مداخلات شامل رفتار درمانی شناختی، آموزش روانی، خانوادهدرمانی و درمان ریتمی بین فردی و اجتماعی (IPSRT) هستند.
درمان الکتروشوک
در موارد بحرانی، درمان الکتروشوک (ECT) ممکن است در نظر گرفته شود. این روش برای درمان دورههای شدید افسردگی یا شیدایی بسیار مؤثر است و خطر مشکلات حافظه را به حداقل میرساند.
نتیجهگیری
اختلال دوقطبی یک وضعیت قابل درمان است و افراد مبتلا میتوانند با درمان مناسب زندگی سالم و مولدی داشته باشند. شناسایی زودهنگام و مدیریت مؤثر این اختلال میتواند به کاهش خطرات و عوارض ناشی از آن کمک کند.
